Ein brumunddøl (og ein til).

Det skjer ikkje stort på denne bloggen min, trass i at eg hadde ambisjonar om å ause tankar om litterære tema ut over dei få følgjarane mine og dei eg i tillegg kunne nå på Facebook. Den låge aktiviteten heng kanskje saman med latskap, men det er også slik, at det er så store mengder tekst tilgjengeleg i aviser og på nettstader, så mye ein kan høyre på radio og i podcastar og så mye ein kan sjå på TV, at ei låg stemme på ein bortgjømt nettstad kan verke overflødig.

Når eg no likevel melder meg, er det fordi eg vil medverke til at ein sambygding blir synleg. Eller – meir synleg får eg seia, for Bjørn Hatterud har vist seg fram på mange arenaer den siste tida. Som skribent i fleire sjangrar, som kurator for spennande kunstprosjekt og som støyande musikar. No har han kome med den første boka si: «Mot normalt».

Første gongen eg var borti han, var da han hadde skrive ein tekst om råning – eg trur det var i Samtiden. Eg festa meg ved kombinasjonen av refleksjon og humor, og ved namnet. Han måtte jo vera brumunddøl, for folk flyg ikkje rundt over alt i Noregs land og heiter Hatterud. Det stadfesta han seinare, i ein artikkel i Ny Tid, der han fortalde om ungdomstida si, som funksjonshemma homofil brumunddøl med kulturelle interesser. Det var veldig vondt å lesa, sikkert ekstra vondt for ein som sjølv er frå Brumunddal og som fortsatt kjenner seg som brumunddøl sjølv om han skifta postadresse alt i 1971. Eg tok kontakt med han og har følgd han på Facebook frå da av.

Den vesle flisa av ei bok som han no har gitt ut på Samlaget, er ein sjølvbiografi. Han skriv om familien sin og om livet sitt, heilt frå den dramatiske fødselen. Det handlar blant anna om ryggmergsbrokk, klumpfot, overvekt og dårleg syn. Og om ein bråmoden, homofil unggut som blir mobba. Men lesaren møter ikkje ein sjølvmedlidande forteljar; han skildrar plagene og utfordringane i ei nøktern, til tider nesten humoristisk, tone. 

Bjørn Hatterud kjem frå småkårsfolk, og dette pregar framstillinga. Han er beiskare når han fortel om klasseskilnader enn når han skriv om eigne plagar. Samtidig skriv han om sine næraste med respekt, varme og takksemd. Hos denne lesaren sit dette like sterkt att etter lesinga, som alt det som er opprørande. Og ikkje minst: Boka endar godt, med kjærleik, karriere og Yoko Ono! Og Hatterud har fortsatt livet framfor seg.

Hatterud var ung på nittitalet, på den tida da Brumunddal fekk mye negativ omtale på grunn av at valdelege rasistar herja med innvandrarar. Eg var vaksen brumunddøl i eksil på Romerike og måtte tole at folk assosierte heimstaden min med hendingar og haldningar som eg alltid har hatt sterk motvilje mot. Og når eg les «Mot normalt» kan eg ikkje la vera å tenkje tilbake på eigen oppvekst, 25 år tidlegare. Eg var òg ein raring frå ein enkel heim; sjukeleg, overbeskytta og intellektuell. Men eg var tynn, beina var like lange, og eg likte jenter. Det hende eg blei plaga, men aksepten og varmen i den andre vektskåla vog mye tyngre. Så eg hadde det lett, men kan likevel kjenne meg att.

I siste kapittel siterer Hatterud mor si, som seier at utan funksjonshemmingane, ville han kanskje blitt igjen i Brumunddal og jobba på posten. Akkurat det trur eg ikkje noe på. Utan funksjonshemmingane ville han fått et enklare liv, men eit multitalent som han, ville nok funne plassen sin uansett. Men det er blitt ei viktig bok av det, og eg håper ho blir spreidd i stort omfang, først og fremst i Brumunddal, men ikkje berre der.